Tài liệu Chiếu sáng hiệu suất cao

Nội dung text: Tài liệu Chiếu sáng hiệu suất cao

1. - Sử dụng các thiết bị điện như chấn lưu, khởi động tiêu thụ ít điện hơn và không gây hiện tượng nhấp nháy của bóng đèn tuýp huỳnh quang - Bố trí các đèn chiếu sáng đúng kỹ thuật tạo môi trường ánh sáng hài hoà thoải mái dễ chịu cho mọi người. - Sử dụng các thiết bị điều khiển để điều chỉnh độ sáng phù hợp với yêu cầu sử dụng và tận dụng ánh sáng tự nhiên vào nhà. Như vậy thay bóng đèn tròn sợi đốt bằng bóng đèn compact tiết kiệm điện chỉ là một cách trong các giải pháp tổng thể chiếu sáng hiệu suất cao. Tuy nhiên sử dụng bóng đèn compact cũng phải đúng nơi đúng cách thì mới có hiệu quả. Câu hỏi 3: Chiếu sáng hiệu suất cao với tổng thể các giải pháp sẽ phải chi phí nhiều tiền, vậy các lợi ích nhận được có xứng đáng với chi phí bỏ ra không ? Trả lời: Đúng là chi phí ban đầu cho áp dụng chiếu sáng hiệu suất cao nhiều hơn đáng kể so với chiếu sáng thông thường. Tuy nhiên hiệu quả của nó mang lại lợi ích nhiều mặt: Trước hết đối người sử dụng là tiết kiệm tiền điện phải trả. Nếu áp dụng đồng bộ các giải pháp có thể giảm đến 50% lượng điện tiêu thụ cho chiếu sáng. Các nhà chuyên môn đã tính toán trên cơ sở áp dụng thử nghiệm ở nhiều nơi số tiền tiết kiệm được do giảm tiêu thụ điện có thể bù lại chi phí ban đầu sau một năm rưỡi đến hai năm sử dụng. Mặt khác áp dụng đồng bộ các giải pháp chiếu sáng hiệu suất cao sẽ tạo được môi trường ánh sáng hài hoà, dịu mắt, tạo cảm giác dễ chịu, tâm trạng thoải mái làm tăng hiệu quả làm việc, học tập và nâng cao chất lượng môi trường sống và sức khoẻ cho mọi người. Đối với quốc gia nếu áp dụng chiếu sáng hiệu suất cao đối với tất cả các lĩnh vực chiếu sáng sẽ giảm đáng kể tổng lượng điện tiêu thụ cho chiếu sáng, sẽ giảm chi phí đầu tư để xây dựng mới nhà máy điện, chi phí tăng công suất truyền tải điện và các chi phí kèm theo khác. Các nhà khoa học và quản lý về năng lượng đã tính toán hiệu quả áp dụng chiếu sáng hiệu suất cao trên toàn quốc có thể giảm công suất điện tiêu thụ tương đương với công suất một nhà máy điện cỡ trung bình đang hoạt động ở nước ta. Đối với môi trường việc giảm tiêu thụ điện đồng nghĩa với việc giảm lượng phát thải khí nhà kính ( khí CO2) được cho là một trong những nguyên nhân làm tăng nhiệt độ trái đất, nước biển dâng và thay đổi khí hậu toàn cầu, đang là mối lo của mọi quốc gia mà Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng nhiều nhất và mỗi người chúng ta cũng đang chịu ảnh hưởng bởi lũ lụt và hạn hán ngày một gia tăng. Câu hỏi 4: Nghe nói bóng đèn compact tiết kiệm điện có chứa thuỷ ngân vậy nếu sử dụng nhiều loại bóng đèn này có gây ô nhiễm môi trường không? Trả lời: Không chỉ bóng đèn compact có chứa thuỷ ngân mà bóng đèn huỳnh quang đang sử dụng phổ biến và một số loại bóng đèn cao áp đều có chứa một lượng nhỏ thuỷ ngân để cho đèn phát sáng. Tuy nhiên lượng thuỷ ngân đó ít hơn nhiều so với một số thiết bị, dụng cụ thông dụng khác như nhiệt kế thuỷ ngân,
2. Câu hỏi 6: Việc tắt một nửa số đèn đường như yêu cầu của ngành điện có hiệu quả tiết kiệm điện nhìn thấy mà dễ thực hiện tại sao không áp dụng rộng rãi cho các lĩnh vực chiếu sáng khác? Trả lời: Yêu cầu tắt một nửa số đèn đường chỉ là giải pháp tình thế của ngành điện trước tình hình thiếu điện.Tuy nhiên theo phân tích của các nhà chuyên môn thì hiệu quả chung là không cao vì hệ thống đèn đường chỉ chiếm khoảng 1-2 % tổng lượng điện tiêu thụ trong cả nước, trong khi lượng điện tiêu thụ cho tất cả các lĩnh vực chiếu sáng chiếm gần 30% tổng lượng điện. Các nhà chuyên môn về chiếu sáng cũng không ủng hộ biện pháp này vì tạo ra hình ảnh không đẹp cho đô thị và gây khó khăn cho các lái xe phát hiện các chướng ngại vật trên đường có các khoảng sáng tối xen kẽ kiểu bậc thang, làm mất an toàn giao thông về buổi tối. Áp dụng rông rãi biện pháp này cho các khu vực khác lại càng không nên vì mỗi lĩnh vực hoạt động yêu cầu một độ sáng nhất định bảo đảm độ nhìn rõ, hiệu quả làm việc và thoải mái trong sinh hoạt. Áp dụng biện pháp tắt bớt đèn là mục đích của chiếu sáng không đạt được. Để bảo đảm tiết kiệm điện bền vững chỉ có thể áp dụng chiếu sáng hiệu suất cao. PHẦN 2:: Những điều cần biết về các thiết bị chiếu sáng công cộng hiệu suất cao Câu hỏi 7: Đèn compact tiết kiệm điện có ưu điểm gì?, tại sao gọi là đèn compact?, ngoài ra còn loại bóng đèn tiết kiệm điện nào khác không? ( hình ảnh để tham khảo) Trả lời: Đèn compact thực chất là loại đèn huỳnh quang công suất nhỏ có ống thuỷ tinh bé uốn gấp hình chữ U, 2U, 3U hoặc ống xoắn thu gọn kích thước gần bằng với bóng sợi đốt thông thường. Do kích thước thu gọn nên trong tiếng Anh gọi là compact, hiện tại chưa có tên gọi loại đèn này bằng tiếng việt nên vẫn dùng tên tiếng Anh hoặc phiên âm (com pắc). Bên trong ống thuỷ tinh được phủ một lớp bột huỳnh quang loại mới tốt hơn loại dùng trong bóng huỳnh quang thông thường trước đây, phát ra nhiều ánh sáng hơn và phù hợp với cảm nhận của mắt người. Đèn này sử dụng chấn lưu điện tử để khởi động và duy trì phát sáng ổn định, tạo dòng điện dao động hàng chục ngàn lần trong một giây nên không gây hiện tượng ánh sáng nhấp nháy làm mỏi mắt như đèn huỳnh quang thông thường. Đèn compact phát ra lượng ánh sáng nhiều gấp 4-5 lần đèn sợi
3. Câu hỏi 10: Đèn huỳnh quang T5 có hiệu suất cao như vậy tại sao không thấy bán nhiều để sử dụng rộng rãi? Trả lời: Hiện tại đèn huỳnh quang T5 ngoại nhập còn khá đắt, ít người mua nên chỉ có ở các đại lý mà ít thấy ở các cửa hiệu bình dân. Các nhà sản xuất trong nước đang tìm cách giảm giá thành và ổn định chất lượng để có thể sản xuất số lượng lớn hơn đáp ứng yêu cầu của thị trường. Câu hỏi 11: Nếu thay bóng đèn tuýp cũ bằng bóng T8 hoặc T5 thì có phải thay cả chấn lưu không hay chỉ cần thay bóng? Trả lời: Bóng đèn T8 loại 36W sử dụng được cả với chấn lưu từ thông thường và chấn lưu điện tử, tuy nhiên dùng với chấn lưu điện tử ít tốn điện hơn. Loại bóng T8 32W chỉ sử dụng với chấn lưu điện tử, nếu dùng chấn lưu thường không phù hợp công suất của bóng, hiệu quả phát sáng sẽ không cao và chóng hỏng. Bóng đèn T5 chỉ sử dụng với chấn lưu điện tử. Nhà sản xuất đều có chỉ dẫn những điều này trên bao bì hoặc tờ hướng dẫn sử dụng. Câu hỏi 12: Sử dụng chấn lưu điện tử cho bóng đèn huỳnh quang 36W tiết kiệm được bao nhiêu điện năng ? Trả lời : Chấn lưu điện tử khuyếch đại tần số phóng điện của bóng huỳnh quang lên hơn 20 khz ( Chấn lưu sắt từ bình thường có tần số 50hz tức là 100 nhấp nháy trong một giây). Bóng đèn 36W họat động ở tần số cao chỉ tiêu thụ 32W là đạt được độ sáng bình thường. Công suất tiêu thụ của chấn lưu là 2W. Nên cả hệ tiêu thụ 34W. Tiết kiệm được 14W so với sử dụng chấn lưu sắt từ. ( Hệ đèn dùng chấn lưu sắt từ tiêu thụ điện lên đến 48W). Câu hỏi 13: Trên bao bì một số loại bóng đèn huỳnh quang và đèn compact có ghi nhiệt độ màu 2700K, 5000K có phải là nhiệt độ của bóng đèn không? Trả lời: Đây không phải là nhiệt độ thực của bóng đèn, chỉ có dây tóc của đèn sợi đốt khi sáng là nóng gần với nhiệt độ 2700K ( K là nhiệt độ Kenvin bằng nhiệt độ C thông dụng cộng với 273 ). Các con số nhiệt độ trên dùng để chỉ màu sắc ánh sáng của bóng đèn. Nếu ghi là 2700K thì đèn có ánh sáng vàng ấm giống bóng sợi đốt, nếu ghi 5000K thì đèn có ánh sáng trắng gần giống ánh sáng mặt trời, nếu là 6000K thì gần giống ánh sáng ban ngày khi trời nhiều mây. Người mua có thể chọn màu ánh sáng mình thích dựa vào nhiệt độ màu ghi trên bao bì. Câu hỏi 14: Các thông tin quảng cáo loại đèn sodium cao áp có hiệu suất sáng cao nhất, vậy có thể chiếu sáng trong nhà bằng đèn này để tiết kiệm điện không? Trả lời: Đèn sodium cao áp có chứa hơi natri khi đèn sáng áp suất hơi tăng cao nên còn gọi là đèn cao áp natri có ánh sáng vàng, hiệu suất cao đến 150 lm/W
4. Trả lời: Đèn LED có cấu tạo để tập trung ánh sáng về một phía, không toả sáng đều ra xung quanh như các loại bóng đèn khác. Do vậy thích hợp để chiếu sáng tranh tường hoặc đặt trong các hốc trần phòng khách tạo các điểm sáng nhấn, cũng có thể dùng chiếu sáng các bậc thang, lối đi hoặc những nơi không cần nhiếu sánh sáng như sân vườn. Gần đây các nhà sản suất đã chế tạo các loại đèn LED có hình thức giống các bóng đèn thông dụng như bóng sợi đốt, bóng huỳnh quang hoặc kiểu đèn đường nên mở rộng các lĩnh vực ứng dụng của đèn LED. Có điều giá của loại đèn này còn rất đắt nên chưa thể phổ biến rộng rãi. Hiện tại đèn LED được sử dụng nhiều nhất và thành công nhất trong chiếu sáng trang trí và quảng cáo. Hy vọng trong tương lai không xa đèn LED sẽ thay thế các loại đèn khác để chiếu sáng trong tất cả các lĩnh vực. chiếu sáng cầu Thủ Thiêm HCM ( hình ảnh để tham khảo) Câu hỏ 17.: Làm sao có thể nhận ra ngay là loại đèn tiết kiệm năng lượng? Trả lời: Trên thị trường có nhiều loại đèn được quảng cáo là hiệu suất cao tiết kiệm năng lượng, nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy. Một số loại đèn không rõ nguồn gốc xuất sứ thường có chất lượng rất kém, hiệu suất thấp. Các đèn của các hãng nổi tiếng như Philips, Osram đã có thương hiệu uy tín tuy giá hơi cao. Một số loại bóng đèn T8 và đèn compact sản xuất trong nước của Điện Quang và Rạng Đông bảo đảm chất lượng đã được Bộ Công Thương dán nhãn xác nhận sản phẩm tiết kiệm năng lượng. Nên lựa chọn mua các loại đèn này, không nên ham rẻ mà mua phải loại đèn kém chất lượng. Câu hỏi 18 : Các chao, chụp đèn có tác dụng gì, có làm giảm hiệu quả chiếu sáng? Trả lời: Các chuyên gia chiếu sáng khuyến nghị trong chiếu sáng bất kỳ ở đâu cũng nên dùng chao chụp đèn để hướng ánh sáng tới nơi cần chiếu và ngăn độ
5. phí, việc ứng dụng các giải pháp, hệ thống điều khiển chiếu sáng rất linh hoạt, hiệu quả theo nhu cầu của hoạt động sản xuất kinh doanh (giờ cao điểm thì nguồn sáng hoạt động 100% công suất, giờ xuống ca thì hệ thống chiếu sáng được phân vùng cắt cục bộ nhằm tiết kiệm điện). Hệ thống chiếu sáng công cộng cũng ứng dụng giải pháp điều khiển chiếu sáng được tự động tắt mở theo mùa, theo mật độ lưu lượng giao thông trên đường, v.v Phần 3: Các mô hình chiếu sáng công cộng hiệu suất cao hiện nay Câu hỏi 22: Để thực hiện chiếu sáng hiệu suất cao cho trường học cần những giải pháp gì? Trả lời: Có nhiều đơn vị tư vấn đưa ra các mô hình chiếu sáng hiệu quả cho trường học, trong đó một mô hình có hiệu qủa cao do Công ty bóng đèn phích nước Rạng Đông thực hiện bao gồm các giải pháp như sau: 1) Lựa chọn nguồn sáng và thiết bị chiếu sáng hiệu suất cao: sử dụng các bóng đèn huỳnh quang T8-36W ba dải phổ ánh sáng có hiệu suất phát sáng cao, phản ánh màu sắc trung thực gần như ánh sáng ban ngày, thời gian sử dụng trên 6000 giờ, dùng chấn lưu điện tử hoặc chấn lưu tổn hao thấp, máng đèn sơn trắng tĩnh điện có lưới phân quang chống chói. 2) Thiết kế và bố trí đèn hợp lý: Số lượng đèn được tính toán bảo đảm độ sáng theo yêu cầu đối với lớp học là 300 lux, mỗi lớp học sử dụng từ 9 đến 11đèn tuỳ theo kích thước. Các đèn được bố trí thành 3 dãy song song với cửa sổ có công tắc riêng cho từng dãy. Sử dụng hai đèn có thiết kế đặc biệt để chiếu sáng bảng viết tập trung ánh sáng chủ yếu lên bảng mà không gây chói cho học sinh nhìn lên. Để tránh bóng quạt quay gây lấp loáng khó chịu, các đèn được bố trí thấp hơn quạt nhưng phải bảo đảm độ cao phù hợp cho độ sáng đều và không gây loá. 3) Quy định sử dụng hợp lý và bảo quản, bảo dưỡng định kỳ: Khi ánh sáng chiếu từ cửa sổ đủ sáng cho toàn lớp học thì không cần bật đèn, khi ánh sáng từ cửa sổ chỉ đủ sáng cho các dãy bàn gần cửa sổ thì chỉ bật dãy đèn giữa lớp, khi trời tối mới bật cả các đèn. Phải định kỳ lau chùi đèn, những nơi nhiều bụi lau ba tháng một lần, nơi ít bụi sáu tháng một lần. Các bức tường nên sơn màu sáng để tăng độ phản xạ ánh sáng. Câu hỏi 23: Mô hình chiếu sáng này đã được áp dụng trong thực tế chưa, kết quả thế nào? Trả lời: Được cung cấp tài chính trong Dự án chiếu sáng hiệu quả trường học của Tập đoàn điện lực Việt Nam và Dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam (VEEPL), mô hình chiếu sáng trên đã áp dụng thử nghiệm cho hàng trăm lớp học tại nhiều địa phương trên cả nước được các học sinh và giáo viên phấn khởi đón nhận và đánh giá cao. Các ý kiến của hầu hết giáo viên và học sinh được hỏi đều nhận xét lớp học sáng sủa dễ nhìn rõ nét chữ viết trên bảng và trong sách vở, ánh sáng dễ chịu, không gây chói loá khi viết bài và theo dõi trên bảng. Dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam và
6. nhưng do tiết kiệm điện được 1391 kWh trong một năm học nên tiết kiệm tiền điện phải trả là 1.391.000đ bù lại số tiền chênh lệch do mua đèn hiệu suất cao. Câu hỏi 25: Chiếu sáng đường phố nên áp dụng những giải pháp nào để bảo đảm hiệu suất cao? Trả lời: Trong các loại nguồn sáng hiện tại thì sử dụng bóng đèn sodium cao áp để chiếu sáng đường phố cho hiệu quả cao nhất vì loại bóng đèn này có hiệu suất cao gấp 3 lần đèn thuỷ ngân cao áp và gấp 2 lần đèn halôgen cao áp. Đèn sodium áp suất thấp có hiệu suất cao hơn song chỉ nên sử dụng để chiếu sáng đường cao tốc vì màu ánh sáng không phù hợp để chiếu sáng đường phố nơi có nhiều loại phương tiện giao thông cùng hoạt động. Để duy trì hiệu suất cao của đèn trong thời gian dài cần sử dụng các loại choá đèn có độ kín cao với chỉ số chống lọt bụi và nước là IP66. Vì độ kín cao thì độ sáng của đèn lâu bị suy giảm và ít phải bảo dưỡng. Việc bố trí các đèn và lựa chọn phương pháp chiếu sáng phải được tính toán rất chuyên nghiệp và phải do các chuyên gia hoặc các đơn vị chuên môn thực hiện mới bảo đảm yêu cầu và hiệu quả chiếu sáng. Một giải pháp rất quan trọng để bảo đảm hiệu quả chiếu sáng đường phố đó là sử dụng hệ thống điều khiển tự động bật tắt đèn hoặc tiết giảm công suất vào các giờ có mật độ giao thông giảm. Nhiều giải pháp công nghệ điều khiển đã được triển khai áp dụng tại các đô thị lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và một số thành phố khác. Có thể điều khiển đến từng đèn, từng tuyến phố hoặc điều khiển theo từng khu vực. Tuỳ theo yêu cầu quản lý hệ thống chiếu sáng và mức độ đầu tư mà lựa chọn áp dụng loại công nghệ điều khiển nào cho phù hợp. Câu hỏi 26: Chiếu sáng trong ngõ xóm thế nào cho hiệu quả? có nên sử dụng đèn sodium cao áp không? Trả lời: Trong các ngõ xóm chủ yếu là người đi bộ và các loại xe chạy với tốc độ chậm nên không cần chiếu sáng nhiều như ngoài đường phố. Do vậy sử dụng đèn compact để chiếu sáng là hiệu quả nhất. Tất nhiên phải sử dụng các choá đèn phù hợp. Với các bóng đèn compact công suất lớn nhất hiện nay của Rạng Đông là 50W có thể bố trí trên các cột điện ở khoảng cách 15-20m bảo đảm đủ độ sáng đi lại an toàn. Đèn sôdium có hiệu suất cao song ánh sáng vàng không thích hợp để chiếu sáng ngõ xóm vì ngoài phương tiên giao thông còn người đi bộ, nhiều khi cần nhận diện người qua lại sẽ khó nhìn rõ dưới ánh sáng vàng.