Giáo trình Kết cấu động cơ đốt trong - Chương 8: Kết cấu hệ thống làm mát

Nội dung text: Giáo trình Kết cấu động cơ đốt trong - Chương 8: Kết cấu hệ thống làm mát

1. Keát caáu heä thoáng laøm maùt 160 Trong heä thoáng laøm maùt baèng nöôùc, ngöôøi ta laïi chia ra thaønh ba loaïi: boác hôi, ñoái löu töï nhieân vaø tuaàn hoaøn cöôõng böùc. Caên cöù vaøo soá voøng tuaàn hoaøn vaø kieåu tuaàn hoaøn, ngöôøi ta chia heä thoáng laøm maùt thaønh caùc loaïi: moät voøng tuaàn hoaøn kín, moät voøng tuaàn hoaøn hôû, hai voøng tuaàn hoaøn (trong ñoù coù moät voøng kín, moät voøng hôû). Döôùi ñaây laàn löôït giôùi thieäu heä thoáng laøm maùt noùi treân. 8.2 HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT BAÈNG NÖÔÙC: 8.2.1 Heä thoáng laøm maùt baèng nöôùc kieåu boác hôi: Heâ thoáng laøm maùt baèng nöôùc kieåu boác hôi laø loaïi ñôn giaûn nhaát. Heä thoáng naøy khoâng caàn bôm vaø quaït. Boä phaän chöùa nöôùc (khoang chöùa nöôùc) coù hai phaàn: phaàn khoang chöùa nöôùc laøm maùt cuûa thaân maùy vaø phaàn thuøng chöùa nöôùc boác hôi laép vôùi thaân. Khi ñoäng cô laøm vieäc, taïi nhöõng vuøng nöôùc bao boïc chung quanh buoàng chaùy, nöôùc seõ soâi. Nöôùc soâi coù tyû troïng beù seõ noåi leân maët thoaùng cuûa thuøng chöùa ñeå boác hôi ra ngoaøi. Nöôùc nguoäi coù tyû troïng lôùn seõ chìm xuoáng ñieàn choã cho nöôùc noùng ñaõ noåi leân. Do ñoù taïo thaønh löu ñoäng ñoái löu töï nhieân. Ta bieát raèng 1kg nöôùc boác hôi seõ thu ñöôïc moät nhieät löôïng 595kcal/kg. Vì vaäy, phuï thuoäc vaøo kieåu ñoäng cô vaø coâng suaát ñoäng cô, heä thoáng laøm maùt ñöôïc thieát keá sao cho löôïng nöôùc boác hôi ñaûm baûo thu ñöôïc nhieät löôïng caàn thieát phaûi laø maùt. Do laøm maùt baèng caùch boác hôi neân neáu khoâng coù nguoàn nöôùc boå sung kòp thôøi, möùc nöôùc trong thuøng chöùa seõ giaûm ñi ñaùng keå. Vì vaäy, kieåu laøm maùt boác hôi naøy khoâng thích hôïp ñoái vôùi loaïi ñoäng cô ñaët treân maùy oâ toâ maùy keùo. Heä thoáng laøm maùt nöôùc boác hôi do coù keát caáu ñôn giaûn vaø do ñaëc tính löu ñoäng ñoái löu ñaõ noùi ôû treân neân hay duøng cho loaïi ñoäng cô ñaët naèm duøng trong noâng nghieäp (Hình 8.1). Bình nhieân lieäu Bình nöôùc laøm maùt Que thaêm daàu Cô caáu phoái khí Hình 8.1: Ñoäng cô naèm ngang laøm maùt kieåu boác hôi töï nhieân Nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng laøm maùt naøy laø öu tieân nöôùc nhieàu vaø hao moøn thaønh xy-lanh khoâng ñeàu.
2. Keát caáu heä thoáng laøm maùt 162 8.2.3 Heä thoáng laøm maùt baèng nöôùc kieåu tuaàn hoaøn cöôõng böùc: Do toác ñoä löu ñoäng cuûa nöôùc trong heä thoáng tuaàn hoaøn ñoái löu beù; vì vaäy, ñeå taêng toác ñoä löu ñoäng cuûa nöôùc, ngöôøi ta thöôøng duøng heä thoáng tuaàn hoaøn cöôõng böùc. Trong heä thoáng ñoù, nöôùc löu ñoäng ñöôïc khoâng phaûi do hieän töôïng ñoái löu maø do söùc ñaåy cuûa coät nöôùc do bôm nöôùc taïo ra. Hình 8.3 giôùi thieäu heä thoáng laøm maùt tuaàn hoaøn cöôõng böùc cuûa ñoäng cô oâ toâ maùy keùo moät haøng xy-lanh. ÔÛ ñaây, nöôùc tuaàn hoaøn nhôø bôm ly taâm, qua oáng phaân vaøo caùc khoang chöùa cuûa caùc xy-lanh. Ñöôøng oáng Boä oån ñònh daãn nöôùc ra Van haèng nhieät Naép keùt nöôùc nhieät ñoänöôùc Bôm nöôùc Keùt nöôùc laøm maùt Hình 8.3: Sô ñoà heä thoáng laøm maùt baèng nöôùc kieåu tuaàn hoaøn cöôõng böùc Nöôùc laøm maùt töø thaân ñoäng cô leân naép xy-lanh qua caùc oáng ñeán van haèng nhieät. Nöôùc töø van haèng nhieät ñöôïc chia ra hai doøng: moät ra keùt laøm maùt qua bôm ly taâm; moät tuaàn hoaøn trôû laïi ñoäng cô. Söï phaân chia löu löôïng cho caùc doøng naøy phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä cuûa nöôùc laøm maùt vaø do van haèng nhieät töï ñoäng ñieàu chænh, oáng daãn khoâng khí vaø hôi nöôùc khi ñoäng cô bò noùng. Kieåu laøm maùt tuaàn hoaøn cöôõng böùc duøng treân ñoäng cô oâ toâ maùy keùo phaân laøm hai loaïi: heä thoáng tuaàn hoaøn kín, nöôùc sau khi qua keùt laøm maùt laïi trôû veà ñoäng cô, coøn trong heä thoáng tuaàn hoaøn hôû thì ngöôïc laïi, nöôùc laøm maùt sau khi ñaõ laøm maùt ñoäng cô thì thaûi ra ngoaøi. Heä thoáng laøm maùt kín coù raát nhieàu öu ñieåm neân ñöôïc duøng raát roäng raõi trong caùc loaïi ñoäng cô ñoát trong. Trong heä thoáng kín, naép keùt laøm maùt coù hai van: van xaû hôi vaø van huùt khoâng khí. Van xaû hôi nöôùc laøm vieäc khi aùp suaát trong heä thoáng laøm maùt lôùn hôn 0,15  0,125MN/m2 (1,15  1,25 kG/cm2) (Hình 8.4a), coøn van huùt khoâng khí seõ môû khi trong heä thoáng laøm maùt coù aùp suaát nhoû hôn 0,095  0,09MN/m2 (0,95  0,9kG/cm2) (Hình 8.4b). Nhôø vaäy maø heä thoáng laøm maùt kieàu kín coù aùp suaát trong keùt laøm maùt cao hôn moät ít so vôùi kieàu laøm maùt tuaàn hoaøn hôû. Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa naép keùt nöôùc khi aùp suaát beân trong keùt nöôùc thay ñoåi giôùi thieäu treân Hình 8.4. Do aùp suaát trong keùt laøm maùt cao hôn aùp suaát moâi tröôøng neân nhieät ñoä soâi cuûa nöôùc trong heä thoáng laøm maùt kín cao ñeán 100  1050C (nhieät ñoä soâi cuûa nöôùc trong heä thoáng hôû khoaûng 90  950C) do ñoù laøm giaûm löôïng nöôùc boác hôi, (ôû cheá ñoä toaøn taûi, löôïng nöôùc boác hôi giaûm töø 6  8 laàn). Öu ñieåm naøy raát thuaän lôïi ñoái vôùi loaïi xe chaïy ñöôøng daøi nhaát laø ôû nhöõng vuøng hieám nguoàn nöôùc. Ngaøy nay kieåu laøm
3. Keát caáu heä thoáng laøm maùt 164 Trong heä thoáng tuaàn hoaøn hôû, nöôùc beân ngoaøi thaønh taøu ñöôïc bôm vaøo laøm maùt cho ñoäng cô roài laïi ñoå ra ngoaøi taøu. Treân Hình 8.6, bôm 3 huùt nöôùc beân ngoaøi taøu qua löôùi loïc 1, baàu loïc 2, ñöôøng chính 4 vaø bình laøm maùt daàu 5 roài theo ñöôøng oáng 10 ñeå vaøo laøm maùt ñoäng cô, sau khi laøm maùt, nöôùc noùng moät ñi ra theo ñöôøng oáng 9 qua van 7 ñoå ra ngoaøi taøu, moät phaàn qua van baèng nhieät 8 trôû laïi oáng 6 ñeå vaøo bôm 3. Heä thoáng laøm maùt tuaàn hoaøn kín giôùi thieäu treân Hình 8.7; trong heä thoáng laøm maùt naøy, nöôùc laøm maùt ñoäng cô ñi theo chu trình tuaàn hoaøn kín nhö sau: Bôm 13 – ñöôøng oáng 11 – ñoäng cô – thuøng giaûn ôû 10 – keùt laøm maùt nöôùc ngoït 9. Nöôùc ngoït trong heä thoáng kín ñöôïc laøm maùt bôûi nöôùc ngoaøi taøu bôm vaøo do bôm 3, qua löôùi loïc 1, loïc 2, qua caùc bình laøm maùt 5, laøm maùt daàu vaø bình laøm maùt 9 laøm maùt nöôùc ngoït roài qua van 8 ñeå ñoå ra ngoaøi taøu. Khi ñoäng cô môùi khôûi ñoäng, nhieät ñoä cuûa nöôùc laøm maùt trong heä thoáng tuaàn hoaøn kín coøn thaáp, van haøng nhieät 6 ñoùng ñöôøng nöôùc ñi qua bình laøm maùt nöôùc ngoït 9. Vì vaäy, nöôùc laøm maùt ôû voøng laøm maùt ngoaøi ñi theo oáng 7 qua van 8 roài ra ngoaøi. Van baèng nhieät 6 cuõng coù theå ñaët ngay treân maïch nöôùc ngoït ñeå khi nhieät ñoä cuûa nöôùc ngoït laøm maùt thaáp, noù seõ ñoùng ñöôøng ñi vaøo bình laøm maùt 9. Luùc naøy, nöôùc laøm maùt coù nhieät ñoä thaáp sau khi laøm maùt ñoäng cô qua van haèng nhieät 6 roài theo ñöôøng oáng 12 trôû veà bôm nöôùc ngoït 13 ñeå bôm trôû laïi ñoäng cô. Ñeå theo doõi aùp suaát vaø nhieät ñoä cuûa nöôùc trong heä thoáng laøm maùt, treân caùc heä thoáng naøy ñeàu coù ñaët aùp keá M vaø nhieät keá T. So saùnh hai heä thoáng laøm maùt kín vaø hôû cuûa ñoäng cô taøu thuyû thì heä thoáng hôû coù keát caáu ñôn giaûn hôn, nhöng nhöôïc ñieåm cuûa noù laø nhieät ñoä cuûa nöôùc laøm maùt phaûi giöõ trong khoaûng 500  600C ñeå giaûm bôùt söï ñoùng caën cuûa caùc muoái ôû thaønh xy-lanh, nhöng vôùi nhieät ñoä naøy do söï laøm maùt khoâng ñeàu maø öùng suaát nhieät ôû caùc chi tieát seõ taêng leân. Cuõng do vaùch aùo nöôùc bò ñoùng caën muoái maø söï truyeàn nhieät töø xy-lanh vaøo nöôùc laøm maùt cuõng keùm. Ngoaøi ra, do aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä nöôùc ôû ngoaøi taøu thay ñoåi maø nhieät ñoä nöôùc trong heä thoáng hôû cuõng dao ñoäng lôùn, nhaát laø ôû cöûa vaøo ñoäng cô. Ñieàu ñoù khoâng lôïi cho cheá ñoä laøm maùt. 8.2.4 Heä thoáng laøm maùt nhieät ñoä cao: Caùc soá lieäu thoáng keâ cho bieát raèng nhieät ñoä trung bình cuûa nöôùc laøm maùt ñoäng cô trong 50 naêm qua khoâng ngöøng taêng. Trong thöïc teá, nhieät ñoä laøm maùt ñoäng cô taøu thuyû töø 30  320C leân 60  650C, ôû ñoäng cô cao toác leân ñeán khoaûng 80  850C vaø moät soá kieåu ñoäng cô nhieät ñoä trung bình cuûa nöôùc laøm maùt ñaõ ñaït 1000C hoaëc cao hôn. Khi laøm maùt ñoäng cô vôùi nhieät ñoä nöôùc cao hôn 1000C, nöôùc seõ boác hôi. Hôi nöôùc coù theå taïo thaønh ngay trong aùo nöôùc laøm maùt (kieåu boác hôi beân trong); hoaëc hôi nöôùc bò taïo ra trong moät thieát bò rieâng [kieåu boác hôi (taïo hôi) beân ngoaøi]. Hình 8.8 giôùi thieäu sô ñoà heä thoáng laøm maùt nhieät ñoä cao tuaàn hoaøn cöôõng böùc boác hôi beân ngoaøi. Trong heä thoáng naøy coù hai vuøng aùp suaát rieâng khaùc nhau. Vuøng thöù nhaát coù aùp suaát p1 truyeàn töø boä taùch hôi 3 qua boä ngöng tuï 4 ñeán bôm tuaàn hoaøn 6. Quaït gioù 5 duøng ñeå quaït maùt boä ngöng tuï 4. Vuøng thöù hai coù aùp suaát p2 > p1 truyeàn töø bôm tuaàn hoaøn qua ñoäng cô ñeán böôùm tieát löu 2 cuûa bình taùch hôi 3, ñoä cheânh aùp suaát p = p2 – p1ñöôïc ñieàu chænh bôûi böôùm tieát löu 2. Nöôùc trong vuøng aùp suaát cao p2 khoâng soâi maø chæ noùng leân (töø nhieät ñoä tvaøo ñeán tra). Aùp suaát p2 töông öùng vôùi nhieät ñoä t2 > tra neân nöôùc chæ soâi ôû boä taùch hôi coù aùp suaát p1 < p2.
4. Keát caáu heä thoáng laøm maùt 166 Hình 8.9: Sô ñoà heä thoáng laøm maùt cöôõng böùc nhieät ñoä cao coù lôïi duïng nhieät cuûa hôi nöôùc vaø nhieät cuûa khí thaûi Nhöõng öu ñieåm cuûa heä thoáng laøm maùt nhieät ñoä cao laø:  Coù theå naâng ñöôïc hieäu suaát laøm vieäc cuûa ñoäng cô leân 6  7% (ví duï duøng heä thoáng laøm maùt nhieät ñoä cao thì hieäu suaát coù theå ñaït 0,46  0,47% trong khi ñoù neáu duøng heä thoáng laøm maùt thoâng thöôøng chæ ñaït 0,40  0,42%).  Giaûm ñöôïc löôïng tieâu hao nöôùc vaø khoâng khí laøm maùt, do ñoù coù theå ruùt goïn kích thöôùc boä taûn nhieät.  Ñoát chaùy ñöôïc nhieàu löu huyønh trong nhieân lieäu naëng. Nhöng heä thoáng laøm maùt naøy cuõng coù nhöõng nhöôïc ñieåm maø cô baûn laø nhieät ñoä cuûa caùc chi tieát ñoäng cô töông ñoái cao. Do ñoù caàn chuù yù ñaûm baûo khe hôû coâng taùc cuûa caùc chi tieát cuõng nhö caàn phaûi duøng daàu boâi trôn cho ñoäng cô coù tính chòu nhieät toát hôn. Ngoaøi ra ñoái vôùi ñoäng cô xaêng coøn chuù yù choáng hieän töôïng chaùy kích noå. Khi taêng aùp suaát ñeå naâng nhieät ñoä cuûa nöôùc laøm maùt trong heä thoáng, caàn phaûi chuù yù ñaûm baûo caùc moái noái ñöôøng oáng, caùc khe hôû cuûa bôm phaûi kín hôn, boä taûn nhieät phaûi chaéc chaén (nhaát laø caùc moái haøn). Ñoái vôùi coâng nhaân vaän haønh, caàn phaûi coù trang bò ñeå choáng noùng.
5. Keát caáu heä thoáng laøm maùt 168 quaït gioù ñeå huùt gioù ñi qua giaøn oáng truyeàn nhieät (goàm caùc oáng vaø laù taûn nhieät). Keát caáu cuûa boä phaän giaøn oáng taûn nhieät vaø laù taûn nhieät cuûa keùt laøm maùt giôùi thieäu treân Hình 8.12. Loaïi keùt nöôùc duøng oáng deït coù söùc caûn khoâng khí ít hôn vaø dieän tích taûn nhieät lôùn hôn khoaûng 2  3 laàn so vôùi oáng troøn nhöng loaïi oáng naøy khoâng beàn vì coù nhieàu moái haøn vaø khoù söûa chöõa. Kieåu oáng troøn hình coù öu ñieåm laø ñôn giaûn deã söûa chöõa do laøm baèng nhöõng oáng thaùo laép ñöôïc maø khoâng haøn vaøo hai ngaên chöùa treân vaø döôùi. Hôn nöõa, neáu toác ñoä gioù ñi qua giaøn oáng truyeàn nhieät lôùn thì hieäu quaû cuûa loaïi oáng troøn cuõng toát. Do ñoù, kieåu oáng troøn ñöôïc duøng khaù phoå bieán trong caùc loaïi keùt nöôùc xe vaän taûi vaø maùy keùo. nöôùc nöôùc Khoâng Khoâng khí khí Khoâng khí Hình 8.12: Keát caáu cuûa giaøn oáng truyeàn nhieät cuûa keùt nöôùc duøng cho caùc loaïi ñoäng cô oâ toâ maùy keùo Thoâng thöôøng keùt nöôùc hay duøng kieåu oáng daãn nöôùc deït, boá trí nhieàu haøng so le, caém trong caùc laù taûn nhieät. Loaïi keùt nöôùc kieåu oáng troøn, gioù ñi qua oáng coøn nöôùc thì chaûy beân ngoaøi oáng noùi chung ít ñöôïc duøng. Tuy loaïi keùt nöôùc naøy coù öu ñieåm laø ñöôøng nöôùc ñi heïp, dieän tích thoâng gioù töông ñoái lôùn do ñoù laøm maùt toát, nhöng cuõng coù nhöôïc ñieåm laø do ñöôøng nöôùc heïp neân hay bò taéc do caën baån trong nöôùc ñoïng laïi; oáng cuõng duøng nhieàu moái haøn neân khoâng beàn, söûa chöõa khoâng tieän lôïi, giaù thaønh cao. Hieäu quaû taûn nhieät phuï thuoäc vaøo nhöõng yeáu toá sau ñaây:  Khaû naêng taûn nhieät töø nöôùc vaøo khoâng khí cuûa caùc oáng vaø laù taûn nhieät.  Toác ñoä löu ñoäng cuûa nöôùc vaø cuûa khoâng khí laøm maùt. Muoán taûn nhieät toát, vaät lieäu laøm oáng vaø laù taûn nhieät phaûi daãn nhieät toát (ñoàng hay ñoàng thau toát hôn theùp). Thaønh oáng vaø laù taûn nhieät phaûi moûng (chieàu daøy oáng khoaûng 0,13  0,20mm, chieàu daøy laù taûn nhieät khoaûng 0,08  0,12mm). Ñeå taêng dieän tích taûn nhieät, neân duøng loaïi oáng nöôùc deït (kích thöôùc oáng deït khoaûng a = 13  20mm, b = 2  4mm ñoàng thôøi haøn vaøo oáng nöôùc deït nhieàu laù taûn nhieät khoaûng caùch giöõa caùc laù: tb = 2,5  4,5mm. Toác ñoä löu ñoäng cuûa nöôùc phuï thuoäc vaøo löu löôïng nöôùc. Neáu oáng beù thì khi toác ñoä löu ñoäng ñaõ xaùc ñònh, muoán taêng löu löôïng nöôùc phaûi taêng soá oáng leân. Neáu dieän tích huùt gioù ñaõ xaùc ñònh thì khi taêng soá oáng phaûi boá trí nhieàu haøng oáng do ñoù söùc caûn khoâng khí seõ taêng leân, maët khaùc dieän tích taûn nhieät cuûa caùc laù taûn nhieät seõ nhoû ñi laøm giaûm söï taûn nhieät.
6. Keát caáu heä thoáng laøm maùt 170 8.3.3 Bôm nöôùc: Trong heä thoáng laøm maùt baèng nöôùc, bôm nöôùc coù nhieäm vuï cung caáp nöôùc cho Vaøo aùo nöôùc Caùnh quaït heä thoáng laøm maùt vôùi löu löôïng vaø aùp suaát nhaát ñònh. Löu löôïng cuûa nöôùc laøm maùt tuaàn Truïc hoaøn caàn cho caùc ñoäng cô thay ñoåi trong Bích phaïm vi: 68  245l/kW.h (50  180l/ML.h) baét quaït vaø soá laàn tuaàn hoaøn 7  12 laàn/phuùt. Bôm nöôùc duøng trong caùc loaïi ñoäng cô oâ toâ thöôøng laø bôm ñaåy (Hình 8.16 vaø 8.17). noù ñöôïc gaén phía tröôùc ñoäng cô vaø ñöôïc daãn ñoäng bôûi daây cu-roa töø puly truïc Truïc bôm nöôùc khuyûu. Nöôùc töø keùt nöôùc ñi vaøo trong bôm ñöôïc caùc caùnh bôm ñaåy tôùi aùo nöôùc. Truïc bôm ñöôïc ñôõ bôûi oå bi kín neân khoâng caàn boâi Nöôùc töø keùt nöôùc trôn. Voøng phoát ñeäm (seal) ngaên caûn nöôùc Hình 8.16: Bôm nöôùc laøm maùt ñi ngang qua oå bi. Bôm nöôùc daãn ñoäng bôûi daây cu-roa quaït. ñoâi khi bôm nöôùc ñöôïc daãn ñoäng rieâng (khoâng chung vôùi quaït gioù) nhö Hình 8.18. Truïc daãn ñoäng Pu-ly caêng ñai Gioaêng bôm nöôùc Thaân bôm Phoát ñeäm kín Truïc bôm Baïc OÅ bi Baùnh bôm Bích baét Ñai Pu-ly truïc khuyûu Hình 8.17: Sô ñoà laép bôm nöôùc Hình 8.18: Sô ñoà daãn ñoäng bôm nöôùc 8.3.4 Aùo nöôùc: Aùo nöôùc laø khoaûng khoâng gian môû giöõa vaùch xy-lanh vaø block maùy vaø naép quy naùt. Nöôùc laøm maùt töø bôm ñaàu tieân chaûy vaøo aùo nöôùc ôû block maùy. Sau ñoù nöôùc laøm maùt töø aùo nöôùc block maùy ñi leân aùo nöôùc treân naép quy naùt roài trôû veà keùt laøm maùt. Caáu taïo cuûa aùo nöôùc ñöôïc trình baøy trong Hình 8.19
7. Keát caáu heä thoáng laøm maùt 172 Do ñoùng ñöôøng nöôùc tôùi keùt laøm maùt khi ñoäng cô coøn laïnh laøm cho thaân nhieät ñoäng cô taêng leân nhanh hôn. Nhieät ñoä chôû laïi ñoäng cô thay vì ñi qua keùt laøm maùt. Ñieàu naøy ruùt ngaén thôøi gian laøm aám ñoäng cô, giaûm laõng phí nhieân lieäu, giaûm oâ nhieãm khí xaû. Sau khi ñoäng cô noùng leân, van haèng nhieät giöõ cho nhieät ñoä ñoäng cô noùng vaø oån ñònh hôn (80 – 900C) so vôùi khoâng coù van haèng nhieät. Söï hoaït ñoäng ôû nhieät ñoä cao giuùp caûi tieán hieäu suaát nhieät ñoäng cô vaø giaûm oâ nhieãm khí xaû. Van haèng nhieät (ñoùng) Bôm nöôùc Boä haâm noùng nöôùc laøm maùt Keùt nöôùc a) Van haèng nhieät (môû) b) Hình 8.21: Sô ñoà heä thoáng laøm maùt vôùi van haèng nhieät a) Khi van haèng nhieät ñoùng; b) Khi van haèng nhieät môû
8. Keát caáu heä thoáng laøm maùt 174 Nhieàu loaïi ñoäng cô ñaët doïc duøng quaït gioù thay ñoåi toác ñoä baèng caùch duøng ly hôïp (Hình 8.24). Ly hôïp quaït gioù laø khôùp noái thuûy löïc ñöôïc ñieàu khieån bôûi nhieät ñoä, boä phaän ñoù ñöôïc laép giöõa puly bôm nöôùc vaø quaït gioù. Khi ñoäng cô coøn laïnh, ly hôïp tröôït do ñoù quaït gioù khoâng quay. Ñieàu naøy laøm giaûm tieáng oàn vaø khoâng toán coâng suaát ñoäng cô. Khi ñoäng cô noùng, nhieät ñoä laøm cho daàu ñi vaøo khôùp noái thuûy löïc nhieàu hôn. Khi ñoù ly hôïp quaït gioù baét ñaàu keùo quaït gioù quay. b. Tính meàm deûo cuûa caùnh quaït: Ñeå giaûm coâng suaát daãn ñoäng quaït gioù vaø giaûm tieáng oàn cuûa quaït ngöôøi ta thöôøng duøng caùch thay ñoåi goùc nghieâng cuûa caùnh quaït khi toác ñoä ñoäng cô thay ñoåi. Ñoä nghieâng cuûa caùnh quaït seõ giaûm khi toác ñoä quaït taêng (Hình 8.25). Löïc ly taâm laøm caùnh quaït duoãi phaúng ra do ñoù söï huùt gioù giaûm ñi. Ñieàu naøy laøm giaûm tieáng oàn, löu löôïng doøng khí, vaø coâng suaát ñeå keùo quaït. 500vg/ph 1500vg/ph 2500vg/ph 3500vg/ph Hình 8.25: Bieán daïng caùnh quaït khi chuyeån ñoäng c. Quaït ñieän: Bình giaõn nôû Naép keùt nöôùc Coâng taéc nhieät Keùt nöôùc Quaït laøm maùt Moâ-tô ñieän Khung treo quaït Hình 8.26: Sô ñoà boá trí quaït ñieän
9. Keát caáu heä thoáng laøm maùt 176 Hình 8.28: Keát caáu caùnh taûn nhieät b) c) Hình 8.29: Caùc boá trí caùnh taûn nhieät treân thaân maùy vaø naép xy-lanh