Bài giảng Dung sai và kỹ thuật đo - Chương 5: Chuỗi kích thước và ghi kích thước trên bản vẽ - Thái Thị Thu Hà

Nội dung text: Bài giảng Dung sai và kỹ thuật đo - Chương 5: Chuỗi kích thước và ghi kích thước trên bản vẽ - Thái Thị Thu Hà

1. 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 1. Các khái niệmvàđịnh nghĩacơ bản. 1. Các khái niệmvàđịnh nghĩacơ bản. CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 1. Các khái niệmvàđịnh nghĩacơ bản. 1. Các khái niệmvàđịnh nghĩacơ bản. CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012
2. 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 2. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn hoàn toàn. 2. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn hoàn toàn.  Xác định các sai lệch giớihạn:  Dung sai của khâu khép kín:  Sai lệch giớihạntrêncủa khâu khép kín ES . T A A ES A A A max min  max  mnn m m n m n  A  A (  A  A ) T  A  A (  A  A )  i imax  i imin  i i  i i A i imax  i imin  i imin i imax 1 m 1 1 m 1 11m 1 1 m m n m n ES  i ESi  i EIi T  T  T 1 m 1 A  i Ai  i Ai  Sai lệch giớihạndướicủa khâu khép kín El . 1 m 1  n n EI A A T /  /T T T  min  A  i Ai (5) A  Ai m n m n 1 1  A  A (  A  A )  i imin  i imax  i i  i i 1 m 1 1 m 1 m n EI  i EIi  i ESi 1 m 1 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 2. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn hoàn toàn. 2. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn hoàn toàn. b. Bài toán nghịch: Cho dung sai và sai lệch giớihạncủa khâu khép kín.  Ởđây ta chỉ nghiên cứuphương pháp thứ hai. Ta coi cấp chính xác Xác định dung sai, sai lệch giớihạncủa các khâu thành phần. của các khâu thành phầnlànhư nhau khi đóhệ số cấp chính xác củacác  Ởđây ta chỉ nghiên cứuphương pháp thứ hai. Ta coi cấp chính xác khâu bằng nhau. a1 = a2 = = an = atb của các khâu thành phầnlànhư nhau khi đóhệ số cấp chính xác củacác - Dung sai các khâu thành phầnTAi =atb ii (i - đơnvị dung sai). khâu bằng nhau. i 0,45.3 D 0,001.D 1/ Coi dung sai các khâu thành phầnlànhư nhau. n n -Khiđótacó: T /  /T /  / a i TA = TA = = TA = TA A  i Ai  i tb i 1 2 n tb 1 1 T A 2/ Coi cấp chính xác của các khâu thành phầnlànhư nhau.  (6.8) atb n a1 = a2 = = an = atb /i /ii 1 3) Phương pháp kinh nghiệm. -Giátrị ii đượctrabảng theo TCVN - 2244 - 99. CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012
3. 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 2. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn hoàn toàn. * Ưu điểm: 3. Giảichuỗikíchthước theo phương pháp đổilẫn không hoàn toàn. -Tạo điềukiệnchoviệcsử dụng máy móc, thiếtbị có hiệuquả do việc thay thế khi sửachữadễ dàng. Bao gồm các phương pháp sau: -Cóthể lắpráptựđộng vì không phảisửachữa, điềuchỉnh hoặc phân  Phương pháp tính theo xác suất. nhóm khi lắp ráp. -Tạo điềukiệnhợptácsảnxuấtrộng rãi giữa các xí nghiệp.  Phương pháp lắplựachọn. *Nhược điểm: - Độ chính xác của các khâu thành phần cao do đó chi phí công nghệ  Phương pháp điềuchỉnh khi lắp. lớn. Nhược điểm này càng rõ rệt đốivớinhững chuỗi có nhiều khâu (thể  Phương pháp sửachữakhilắp. hiện ở công thức(8). CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 3. Giảichuỗikíchthước theo phương pháp đổilẫn không hoàn toàn. 3. Giảichuỗikíchthước theo phương pháp đổilẫn không hoàn toàn. *Phương pháp xác suất: *Phương pháp xác suất: a) Đặtvấn đề: Theo phương pháp đổilẫn hoàn toàn ta có. Bài toán thuận: m n A  A  A Biết dung sai, sai lệch giớihạncủa các khâu thành phần. Tìm dung sai, max  i imax  i imin 1 m 1 sai lệch giớihạn khâu khép kín. m n Nếugọi:  là sai lệch bình phương trung bình của khâu A A  A  A i i. min  i imin  i imax 1 m 1   là sai lệch bình phương trung bình của khâu A  Khâu khép kín có giá trị lớnnhấtkhitấtcả các khâu thành phầntăng Áp dụng lý thuyếtxácsuấttacó: m n n m có giá trị lớnnhấtvàtấtcả các khâu giảmcógiátrị bé nhất. 2 2 2 2 2 2 2     i  i   i  i   i  i i 1 i m 1 i 1  Khâu khép kín có giá trị bé nhấtkhitấtcả các khâu thành phầntăng có vớikhoảng dung sai thì 6 =T. giá trị bé nhấtvàtấtcả các khâu giảmcógiátrị lớnnhất. CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012
4. 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 3. Giảichuỗikíchthước theo phương pháp đổilẫn không hoàn toàn. 3. Giảichuỗikíchthước theo phương pháp đổilẫn không hoàn toàn. *Phương pháp xác suất: *Phương pháp xác suất:  Trên hình vẽ ta thấyrằng: TA TA EI M  Nói chung, vớimức chính xác vừaphảicóthể lấyK =1,2. ES M m i m 2 2 . =0,15đốivớicácbề mặtbị bao.  Thay vào công thức (18) ta có: i Bài toán thuận: mn TAi TA TA Bài toán thuận: ES   imii() E 1 222 . i = - 0,15 đốivớicácbề mặt bao. mn TAi TA   imii()(1)E  1 22 mn TA TA  Riêng và K phải dùng xác suất để tính. Nó phụ thuộcvàodạng vị EI  ()(1) E i    imii22 1 trí đường cong phân bố vớimức độ chính xác đủ dùng có thể lấyK =1;  Bài toán thuận đãgiải xong bằng các công thức: các hệ số ,K, hoàn toàn phụ i i  =0. thuộcvàođiềukiện gia công nên cầnphảidựavàothống kê trong sảnxuấtmớixác định được. CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 3. Giảichuỗikíchthước theo phương pháp đổilẫn không hoàn toàn. 3. Giảichuỗikíchthước theo phương pháp đổilẫn không hoàn toàn. *Phương pháp xác suất: *Phương pháp xác suất: Biết dung sai, sai lệch khâu khép kín tìm dung sai lệch khâu thành phần. Ta có: T = a .i i tb Bài toán nghịch:  Coi dung sai các khâu thành phầnbằng nhau: i 0,45.3 D 0,001.D TA1 =TA2 = = TAn =TAtb Bài toán nghịch: n m Theo công thức (18). 1 2 2 2 T  i K i TAi m n m n K  1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 T K  i K i TAi  i K i atbii Và:     T K  1 1 TAtb TAi n m 2 2 T .K  i K i   1 atb m n Phương pháp này ít dùng. 2 2 2  i K i ii (21) i 1 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012
5. 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 3. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn không hoàn toàn. 3. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn không hoàn toàn. *Phương pháp sửachữakhilắp: *Phương pháp sửachữakhilắp: -Bảnchất là dung sai của các khâu thành phầndongườithiếtkế quy định dựa vào điềukiện gia công cụ thể,saochovới dung sai đóngườitacóthể chế tạo hợp lý. Lúc đãmở rộng dung sai của các khâu thành phầnnhư vậychodễ chế tạothìyêucầukhépkínsẽ không đáp ứng được. Muốn cho khâu khép kín nằm trong miền dung sai yêu cầucủa nó thì phảitiến hành sửachữamột khâu nào đó trong chuỗigọi là khâu bồithường. Sử dụng khi dung sai khâu khép kín yêu quá khắt khe hoặc số khân thành phần quá nhiều CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 3. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn không hoàn toàn. 3. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn không hoàn toàn. *Phương pháp sửachữakhilắp: *Phương pháp điềuchỉnh khi lắp: -Loạinàyđượcsử dụng rấtrộng rãi đốivớinhững chuỗicóyêucầucao -Vớiphương pháp này, về nguyên tắcnócóthểđạt độ chính xác của khâu khép của khâu khép kín. kín cao bao nhiêu tùy ý. Tuy nhiên nó cũng tồntạimộtsố nhược điểm sau: Tương tự phương pháp trên nhưng chỉ khác bằng cách thay đổikích  Khi lắpmáyđòi hỏi công nhân có bậc cao vì công việcsửalắp khó. thước khâu bồithường bằng cách điềuchỉnh mộtbộ phậnnàođó  Gây khó khăn cho quá trình lắp máy vì phảicạosửa. -Ngườitacóthể sử dụng một trong ba phương pháp :  Ngoài ra khó định mức đượcthời gian cho công việcnàyvìcólúc Phương pháp kếtcấu điềuchỉnh Phương pháp công nghệ phảicạosửa nhiều, có lúc ít. Phương pháp tổ chứcsảnxuấtvàlắpráp - Tuy nhiên, phương pháp này cho hiệuquả kinh tế tốt. Bởivìnhững khó khăn gây ra trong quá trình lắprápvẫníthơnnhững yếutố tích cựcmàphương pháp đem lại trong quá trình gia công các chi tiết khác. CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012
6. 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 3. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn không hoàn toàn. 3. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn không hoàn toàn. 3. Phương pháp điềuchỉnh khi lắp: *Phương pháp chọnlắp: Nếu K là khâu giảm -Phương pháp này có nhược điểmlàphải phân nhóm trướckhilắp. Nếu m n 1 số khâu thành phần càng nhiềuthìviệc phân nhóm càng mất nhiềuthời A max   i Ai max K min   i Ai min i 1 i 1 m n 1 gian và công sức. Ngoài ra còn tốn công quảnlýđể các nhóm không lẫn A min   i Ai min K min   i Ai max i 1 i 1 vào nhau bằng cách bảoquản riêng biệthoặc đánh dấu Quan hệ dung sai của khâu bồi thường và các khâu trong chuỗi -Ví dụ yêu cầumậtlắp ghép hình trụ ,hệ thống lỗ kích thước danh nghiã m 1 là Sao cho khe hở lớnnhất max 0,020mm , khe Khi K là khâu tăng TAk TAi T 20mm i 1 n 1 hở bé nhât min 0,010mm với dung sai này rấtkhócế tạo. Ta mở Khi K là khâu giảm TAk TAi T i 1 rộng dung sai lên 5 lần CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 5.1 CHUỖI KÍCH THƯỚC 3. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn không hoàn toàn. 3. Giảichuỗikíchthướctheophương pháp đổilẫn không hoàn toàn. *Phương pháp chọnlắp: ' 0,025 *Phương pháp chọnlắp:  A 20 0,010 ; 0,015 B 20 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012 CHƯỢNG 5 GIẢI CHUỖI KÍCH THƯỚC VÀ GHI KÍCH THƯỚC TRÊN BẢN VẼ- PGS.TS THÁI THỊ THU HÀ- 9/2012