Bài giảng Hóa vô cơ cho Xây dựng - Chương 3: Phản ứng không thay đổi số Oxi hóa (Phần 1)

Nội dung text: Bài giảng Hóa vô cơ cho Xây dựng - Chương 3: Phản ứng không thay đổi số Oxi hóa (Phần 1)

1. 3) Phaûn öùng goác : laø phaûn öùng taïo thaønh moät lieân keát ñôn coäng hoùa trò töø 2 goác töï do. Ví duï: H· + ·H = H –H 4) Phaûn öùng keát hôïp: laø phaûn öùng taïo chaát phöùc taïp hôn töø caùc chaát ñôn giaûn hôn. Ví duï: CaO(r) + SiO2(r) = CaSiO3-(r) NaOH(r) + CO2(k) NaHCO3(r) 5) Phaûn öùng phaân huûy: laø phaûn öùng phaù huûy chaát phöùc taïp hôn taïo thaønh chaát ñôn giaûn hôn. Ví duï: CaCO3(r) = CaO (r) + CO2(r) 6) Phaûn öùng polimer hoùa: Laø phaûn öùng taïo thaønh ñaïi phaân töû töø raát nhieàu phaân töû cuøng loaïi. Ví duï: nSO3 (k) → (-OSO2-OSO2-OSO2-)n/3 (r) 2
2. 3) Thuyeát axít – bazô Lewis (1923)[2] a) Ñònh nghóa Axít Lewis laø chaát nhaän caëp electron. Bazô Lewis laø chaát cho caëp electron . Axít lewis laø nhöõng tieåu phaân (phaân töû, ion, nguyeân töû) coøn caùc ocbitan troáng thích hôïp cho vieäc tieáp nhaän caëp electron. + + H (dd) + NH3 (dd) = NH4 (dd) axít bazô - 2- AlF3(r) + 3F (dd) = [AlF6] (dd) axít bazô Caùc hôïp chaát coù lieân keát keùp hoaëc khoâng coøn ocbitan troáng trong tröôøng hôïp thích hôïp cuõng theå hieän tính chaát cuûa moät axít Lewis. HCl(k) + NH3(k) = NH4Cl(r) axit bazô - - CO2(k) + OH (aq) = HCO3 (aq) axít bazô Bazô Lewis laø nhöõng tieåu phaân coù caëp electron töï do Chuùng thöôøng laø caùc anion (Cl-, CN-, CNS-, - - NO2 , OH ) hay caùc phaân töû trung hoøa (NH3, xeton, röôïu, amin, pyridine C5H5N) Theo thuyeát Lewis khoâng coù chaát trung tính (khoâng bao giôø ñoùng chöùc naêng axit hay bazô) [2] 4
3. Ví duï 3: + Hieäu öùng laäp theå Tính bazô giaûm theo daõy 3-metylpyridin (CH3C5H5N)(b), pyridin (C5H5N)(a), 2-metylpyridin (c) trong phaûn öùng vôùi B(CH3)3 (trimetylbor) maëc duø nhoùm metyl coù hieäu öùng caûm öùng ñaåy ñieän töû, nguyeân nhaân laø do söï caûn trôû khoâng gian cuûa nhoùm o metyl tôùi N. ΔH 298 cuûa caùc phaûn öùng treân laàn löôït coù caùc giaù trò –74kJ, -71kJ vaø –42kJ. (a) (b) (c) Ngoøai ra coøn phuï thuoäc vaøo khaû naêng taïo lieân keát π cuûa tieåu phaàn acid vaø bazô (Thí duï seõ neâu trong phaàn phöùc chaát) Keát luaän: -Chæ coù theå tính ñoä maïnh axit – bazô Lewis cho töøng nhoùm chaát. Khoâng coù thöôùc ño chung nhö tröôøng hôïp axit – bazô Bronsted – Lawry. Ñoä maïnh cuûa axit – bazô Lewis tính theo naêng löôïng lieân keát (j/mol) taïo giöõa axit vaø bazô Lewis hay theo haèng soá beàn cuûa phöùc(trong dung dòch) c) ÖÙng duïng cuûa thuyeát Lewis: Trong caùc phaûn öùng taïo phöùc. 6
4. 5) Quan ñieåm axít – bazô cöùng meàm a) Ñònh nghóa Axít cöùng laø caùc cation hay phaân töû coù kích thöôùc nhoû, coù maät ñoä ñieän tích döông lôùn, khaû naêng bò phaân cöïc raát nhoû, khoâng coù khaû naêng cho electron + 2+ (H , Ca , BF3, AlCl3 ) Bazô cöùng laø caùc anion hay phaân töû coù kích thöôùc nhoû, khaû naêng bò phaân cöïc nhoû (bò bieán daïng), khoâng coù khaû naêng nhaän theâm electron (F-, Cl-, NH3, H2O ) Axít meàm laø caùc cation hay phaân töû coù kích thöôùc lôùn, maät ñoä ñieän tích döong nhoû, deã bò bieán daïng + + 2+ (Cu ,Ag , Hg , GaI3 ) Bazô meàm laø caùc anion hay phaân töû coù kích thöôùc - 2- - - lôùn, deã bò phaân cöïc (H , O , I , R3P, SCN ) Ngoaøi ra coøn axít vaø bazô trung gian khoâng cöùng khoâng meàm. 8