Đề tài Đánh giá tài nguyên địa chất cho loại hình du lịch tham quan, trải nghiệm giá trị địa chất gắn với di sản văn hóa đá ở Phú Yên

Nội dung text: Đề tài Đánh giá tài nguyên địa chất cho loại hình du lịch tham quan, trải nghiệm giá trị địa chất gắn với di sản văn hóa đá ở Phú Yên

1. 36 Journal of Science – Phu Yen University, No.27 (2021), 35-43 - Di sản văn hóa đá: Bài báo sử dụng 4. Đánh giá tài nguyên địa chất cho loại thuật ngữ này theo Nguyễn Hoài Sơn hình du lịch tham quan, trải nghiệm giá (2011). Di sản văn hóa đá Phú Yên rất đa trị địa chất gắn với di sản văn hóa đá dạng, phong phú. Mỗi một di sản văn hóa Từ các tiêu chí và phương pháp đánh giá đá đều hàm chứa những dấu ấn của chủ thể đã được xác định, nội dung và kết quả đánh sáng tạo trong từng giai đoạn lịch sử. Các giá cho loại hình du lịch tham quan, trải di sản văn hóa đá ở Phú Yên tiêu biểu như nghiệm giá trị địa chất gắn với văn hóa đá bộ đàn đá và cặp kèn đá Tuy An, các công như sau: trình kiến trúc chất liệu đá 1) Đánh giá tiêu chí 1: Giá trị đa dạng 3. Phương pháp đánh giá địa chất - Tiêu chí đánh giá: * Tài nguyên địa chất ở Phú Yên có sự Theo Lê Đức An, đánh giá tài nguyên đa dạng về địa hình – địa mạo: địa chất cho phát triển du lịch cần xem xét Trên địa bàn tỉnh Phú Yên, có hơn 20 các giá trị của nó. Một tài nguyên địa chất điểm thắng cảnh là các diện lộ tự nhiên thường gắn với hệ các giá trị (gồm 4 tiêu của đá, tạo nên sự đa dạng của các kiểu địa chí) như sau: hình – địa mạo. Các dang địa hình như: 1. Giá trị đa dạng địa chất: Đa dạng về núi đá, mũi đá ven biển (núi Đá Bia, mũi địa hình - địa mạo, đa dạng về giai đoạn và Điện hay còn gọi là mũi Đại Lãnh); gành kiểu thành tạo của di tích địa chất – địa mạo; đá ven biển (gành Đá Đĩa, gành Đèn, gành 2. Giá trị mỹ học gồm: Giá trị cảnh Ông, gành đá Hòa Thắng); đảo đá ven bờ quan thiên nhiên và giá trị cho du lịch địa (Hòn Yến, Hòn Nưa, cù lao Mái Nhà); vực chất, giải trí; đá (vực Hòm, vực Song, vực Phun), thác 3. Giá trị độc đáo, đặc sắc: Bao gồm đá (thác H’ly) đã trở thành những điểm các vật thể và hiện tượng hiếm, độc đáo; đến hấp dẫn khách du lịch. tiêu biểu; có quy mô không gian đồ sộ và * Tài nguyên địa chất ở Phú Yên đa có tầm cỡ đại diện cho địa phương, quốc dạng về giai đoạn thành tạo: gia, khu vực hoặc quốc tế; Các thành tạo bazan ở cao nguyên Vân 4. Giá trị đi kèm: Gắn với các giá trị Hòa và phần rìa (bao gồm vực Hòm, vực văn hóa bản địa, di tích lịch sử có tác Song, gành Đá Đĩa, gành Ông) thuộc hệ động đến hoạt động du lịch. tầng Đại Nga (βN2 đn) được hình thành do Bài báo sử dụng 4 tiêu chí này để đánh hoạt động phun trào núi lửa cách nay giá cho tài nguyên địa chất gắn với đá ở khoảng 5-6 triệu năm, thuộc thế Pliocen và Phú Yên cho phát triển loại hình du lịch có thể kéo dài đến Pleistocen sớm (cách tham quan, trải nghiệm giá trị địa chất gắn đây khoảng 2,5 triệu năm) (Hà Quang Hải, với văn hóa đá. 2015). Hình dạng của các khối đá trên gành - Cách thức đánh giá: đã thể hiện rõ các giai đoạn phun trào khác So sánh, đối chiếu tài nguyên địa chất nhau. Những khối đá trên cùng được hình gắn với đá của Phú Yên với từng tiêu chí thành sớm nhất, do tác động của dòng nêu trên xem xét đạt được những tiêu chí macma bên dưới phun trào giai đoạn sau đã nào, để từ đó đưa ra kết luận (hay kết quả tạo ra một lực đẩy lớn làm cho khối đá dịch đánh giá). chuyển từ phương thẳng đứng sang xiên chéo hoặc nằm ngang.
2. 38 Journal of Science – Phu Yen University, No.27 (2021), 35-43 100m, rất đẹp và hoang sơ, là điều kiện tốt phát triển du lịch. Thực tế, các điểm thắng để hình thành một khu nghỉ dưỡng biển. cảnh này đã trở thành các điểm du lịch hấp Phía Tây gành Đá Đĩa là vùng đồi bazan dẫn của Phú Yên. thoải, đỉnh tròn mềm mại với những ruộng Như vậy, tài nguyên địa chất ở Phú bậc thang. Tất cả hội tụ lại tạo nên một vẻ Yên đạt được tiêu chí 2, có giá trị mỹ học. đẹp hoang sơ của tự nhiên khu vực ven 3) Đánh giá tiêu chí 3: Giá trị độc biển Gành Đá Đĩa. đáo, đặc sắc - Núi Đá Bia: Các điểm tài nguyên địa chất có tính + Giá trị cảnh quan của núi Đá Bia cho độc đáo là gành Đá Đĩa, quần thể Hòn du lịch tham quan thể hiện ở vẻ đẹp của Yến, bãi Môn - mũi Đại Lãnh, núi Đá Bia, khối Đá Bia cao 76m nổi bật trên đỉnh núi, gành Đá Đĩa. Đánh giá chi tiết như sau: thế nằm hơi nghiêng và tạo nên nhiều hình - Gành Đá Đĩa: đặc sắc về giá trị địa thù kỳ thú khi quan sát ở các hướng khác chất - địa mạo và là di sản địa chất phun nhau. Hơn nữa, đứng trên đỉnh núi Đá Bia trào bazan dạng cột độc nhất ở ven biển có thể nhìn bao quát vùng biển xung quanh: nước ta. Là một kỳ quan địa chất độc đáo Vũng Rô, vịnh Vân Phong, đồng bằng Tuy và hiếm có trên thế giới, mang ý nghĩa tầm Hòa. cỡ, đại diện cho quốc gia: Trên thế giới, các + Núi Đá Bia là một di sản địa chất - dạng gành đá bazan dạng cột tháp ven biển địa mạo quan trọng của Việt Nam, có giá trị chỉ có ở 4 nơi khác (gành đá đĩa Giant’s cho nghiên cứu khoa học về tìm hiểu nguồn Causeway Đông Bắc Ireland; gành đá đĩa gốc và quá trình hình thành địa hình. Núi Fingal thuộc hòn đảo Staffa, Scotland; Đá Bia nằm trong dãy núi Vọng Phu - Đá gành đá đĩa Los O’rganos nằm trong quần Bia, dải núi địa lũy - khối tảng đồ sộ (dài đảo Canary, Tây Ban Nha và gành đá đĩa 70km x rộng 20km), được vận động Tân Jusangjeolli nằm ở đảo Jeju, Hàn Quốc. kiến tạo nâng mạnh nhất ở đới bờ, với đỉnh - Quần thể Hòn Yến: Là điểm du lịch Vọng Phu (cao 2051m). Cấu tạo nên dải gắn với hệ sinh thái san hô cạn (lộ ra khi núi này là các đá granit của tổ hợp phức hệ triều thấp nhất), có đường bộ nối đảo (đến xâm nhập Định Quán và Đèo Cả đã tạo nên tận chân Hòn Yến) khi nước thủy triều rút, di sản địa mạo quan trọng, trong đó có dải đây là điểm độc đáo của thắng cảnh này, núi Vọng Phu - Đá Bia (Lê Đức An, 2012). thuộc loại hiếm gặp ở nước ta; Là đảo Tại đây thể hiện rõ ràng nhất là quá trình bazan dạng cột; Bên cạnh là Hòn Sụn – địa mạo ngoại sinh vùng nhiệt đới (phong dạng đảo tuft núi lửa duy nhất ở nước ta. hóa, rửa trôi, trọng lực) tác động lên các - Bãi Môn - Mũi Đại Lãnh (Mũi Điện): khối đá granit tạo nên nhiều cảnh quan đặc Là nơi đón bình minh đầu tiên trên đất liền thù, với dạng địa hình độc đáo trong đó có Việt Nam; Là điểm cở sở A8 (điểm thứ 8 núi Đá Bia. Đây là khối đá sót lớn dạng trong 11 điểm để xác định đường cơ sở của tháp vuông nguyên khối nằm trên phần Việt Nam); Mũi Đại Lãnh thuộc di sản mũi đỉnh núi ở độ cao 706m của dải núi. biển mài mòn dải ven biển xếp hạng quốc - Các điểm tài nguyên địa chất khác gia (Lê Đức An, 2015). (mũi Điện, gành Ông, Gành Đèn, gành đá - Núi Đá Bia: Nét độc đáo của điểm Hòa Thắng, hòn Yến, hòn Nưa, vực Song, thắng cảnh này chính là khối đá macma vực Hòm, vực Phun, thác H’Ly) đều là xâm nhập cao 76m, dưới tác động của quá những thắng cảnh đẹp, rất có giá trị cho trình phong hóa đã lộ rõ trên đỉnh núi Đá
3. 40 Journal of Science – Phu Yen University, No.27 (2021), 35-43 tài nguyên địa chất gắn với đá ở Phú Yên quan, trải nghiệm giá trị địa chất gắn với di rất thuận lợi để khai thác cho phát triển du sản văn hóa đá cần kết nối với những điểm lịch. tài nguyên thiên nhiên gắn với đá và các giá Hơn nữa, trong giai đoạn hiện nay khi trị văn hóa đá ở Phú Yên (mà gành Đá Đĩa mà các địa phương đều quan tâm đến phát là con át chủ bài) để du khách có được hành triển du lịch thì sự trùng lặp về sản phẩm trình trải nghiệm các giá trị địa chất gắn với du lịch sẽ rất khó tạo được lợi thế cạnh văn hóa đá của Phú Yên một cách đầy đủ tranh, đặc biết đối với địa phương đi sau và ấn tượng nhất. Do đó loại hình du lịch trong phát triển du lịch như Phú Yên. Vì này được ưu tiên khai thác. Định hướng vậy, việc tìm ra một sản phẩm du lịch độc khai thác như sau: đáo, đặc thù, có thương hiệu sẽ là một lợi + Khu vực phía Bắc: Các điểm để thế cạnh tranh về sản phẩm du lịch trên thị khám phá giá trị địa chất là gành Ông, Hòn trường. Yến, gành Đá Đĩa, gành Đèn, vực Hòm, Với lợi thế về tài nguyên thiên nhiên vực Song. Khám phá các giá trị di sản văn độc đáo là gành Đá Đĩa, một di sản địa chất hóa đá là ở huyện Tuy An (bộ đàn đàn đá của Việt Nam, một di tích cấp quốc gia đặc Tuy An, chùa Đá Trắng, kèn đá, hàng rào biệt và là một thắng cảnh rất hiếm có trên đá, tường đá, đường đá, giếng đá). thế giới, nên nơi đây luôn là sự quan tâm + Khu vực phía Nam: Các điểm để hàng đầu của du khách khi đến Phú Yên. khám phá giá trị địa chất là mũi Điện, núi Tuy nhiên, nếu chỉ có gành Đá Đĩa thì chưa Đá Bia, Hòn Nưa, gành đá Hòa Thắng. đủ để có thể phát huy được toàn bộ những + Khu vực phía Tây: Các điểm để giá trị tài nguyên gắn với đá của Phú Yên. khám phá giá trị địa chất là vực Phun, thác Do đó, phát triển loại hình du lịch tham H’Ly. 6. Hình ảnh các điểm đến cho loại hình du lịch tham quan, trải nghiệm giá trị địa chất gắn với văn hóa đá ở Phú Yên Hòn Yến (ảnh: Trần Bảo Hòa) Gành Đá Đĩa (ảnh: Nguyễn Thị Ngạn)
4. 42 Journal of Science – Phu Yen University, No.27 (2021), 35-43 Hàng rào đá Tuy An Cối đá Tuy An (ảnh: Nguyễn Hữu Xuân) (ảnh: Nguyễn Hữu Xuân) Bộ Kèn đá Tuy An Thác H;Ly (Báo Cảnh sát toàn cầu, ngày 20/03/2016) (ảnh: Nguyễn Thị Ngạn) Sa thạch màu ám khói ở gành đá Hòa Thắng Granit ở Hòn Nưa (ảnh: Nguyễn Thị Ngạn) (ảnh: Nguyễn Hữu Xuân) 7. Kết luận và kiến nghị thác tốt giá trị tài nguyên cũng như đảm Như vậy, phát triển loại hình du bảo sự phát triển bền vững, cụ thể: lịch tham quan trải nghiệm giá trị địa chất - Trong tương lai gần, cần đầu tư gắn với văn hóa đá của Phú Yên là có cơ sở đường giao thông để thuận tiện hơn trong khoa học và hoàn toàn phù hợp với thực việc tiếp cận hai điểm tài nguyên độc đáo là tiễn, sẽ tạo được sản phẩm du lịch đặc thù, Vực Song và Vực Hòm. góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành - Trong khai thác tài nguyên cần du lịch Phú Yên. chú ý đến việc bảo tồn tính nguyên trạng Tuy nhiên, trong khai thác gía trị của tài nguyên, không làm mất đi giá trị của tài nguyên cho phát triển du lịch, cần vốn có của nó. Chẳng hạn, trong khai thác chú ý đến các vấn đề sau để đảm bảo khai gành Đá Đĩa cho phát triển du lịch như hiện