Đề tài Thực trạng phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở Cồn Sơn, Thành phố Cần Thơ

Nội dung text: Đề tài Thực trạng phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở Cồn Sơn, Thành phố Cần Thơ

1. Trịnh Chí Thâm, Trần Thị Mỹ Đức - Thực trạng phát triển du lịch sinh thái Long nên có nhiều điều kiện thuận lợi để phát khó khăn, trở ngại trong việc phát triển triển du lịch. Trong thời gian gần đây, DLSTCĐ DLSTCĐ tại địa phương. tại Cần Thơ có nhiều khởi sắc, trong đó Cồn Sơn Mặt khác, hoạt động phỏng vấn được tiến là ví dụ điển hình. hành trên 16 khách thể tại Cồn Sơn (bao gồm 05 Cồn Sơn có nhiều tiềm năng tự nhiên và nhân hộ dân làm du lịch, 05 hướng dẫn viên, 05 khách văn trong phát triển DLSTCĐ như vườn trái cây, du lịch và 01 lãnh đạo địa phương). Nội dung ao cá, món ăn ngon, phong tục tập quán địa phỏng vấn xoay quanh các chính sách hỗ trợ và phương Nếu các tài nguyên này được đánh giá định hướng phát triển, mức độ hài lòng của du và khai thác đúng mức sẽ giúp cho ngành du lịch khách, những khó khăn và giải pháp đối với các địa phương phát triển. Từ thực tế đó, việc nghiên hộ hoạt động DLSTCĐ. cứu thực trạng phát triển DLSTCĐ ở Cồn Sơn 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận là nhu cầu cần thiết để định hướng phát triển du 3.1. Tiềm năng phát triển du lịch sinh thái lịch bền vững nơi đây. cộng đồng tại Cồn Sơn Trên cơ sở đó, bài báo sẽ phân tích tiềm năng, Cồn Sơn có tổng diện tích là 218 ha (diện tích thực trạng phát triển, nhận diện một số trở ngại phần nổi hơn 70 ha) thuộc khu vực 1, phường trong phát triển DLSTCĐ tại Cồn Sơn. Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy, thành phố Cần 2. Cơ sở dữ liệu và phương pháp nghiên cứu Thơ. Chiều dài thân cồn 3 km, phần rộng nhất - Cơ sở dữ liệu (giữa cồn) 500 m, phần hẹp nhất (đuôi cồn) 150 Nguồn dữ liệu thứ cấp được thu thập qua việc m. Cồn Sơn là cù lao nằm giữa dòng sông Hậu, nghiên cứu một số tài liệu là sách và bài báo bốn mặt giáp sông nên được phù sa bồi đắp khoa học về du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng quanh năm (Hình 1). và du lịch bền vững. Việc nghiên cứu nguồn tư Gọi là Cồn Sơn vì khi mới được hình thành liệu thứ cấp cung cấp những lí luận về du lịch và nơi đây có rất nhiều cây sơn. Nghề truyền thống DLSTCĐ. ban đầu là khai thác nhựa sơn và lấy gỗ. Dần về Các số liệu sơ cấp được thu thập từ quá trình sau nghề bị mai một, người dân bắt đầu chuyển điều tra, khảo sát thực địa tại Cồn Sơn (tháng 03, sang trồng cây ăn trái và nuôi cá bè để tạo nguồn tháng 4/2020). thu nhập. - Phương pháp nghiên cứu Cồn nằm ở giữa lòng sông Hậu nên nguồn Phương pháp bản đồ nước dồi dào, thuận lợi cho việc trồng cây ăn Phương pháp bản đồ được vận dụng nhằm quả. Khí hậu mát mẻ quanh năm nên thích hợp xác định vị trí của Cồn Sơn trên bản đồ hành cho việc phát triển DLSTCĐ. Nhiều hộ tận chính thành phố Cần Thơ. Những thông tin căn dụng nguồn nước tự nhiên để nuôi cá bè trên bản này góp phần đưa ra nhận định hợp lí về sông, kết hợp phát triển du lịch (bằng các quầy tiềm năng và thực trạng phát triển DLSTCĐ ở bán cá khô, tôm khô cho du khách). Hiện nay, Cồn Sơn. một số vườn trái cây đã được hình thành và Phương pháp điều tra, khảo sát thực địa đưa vào khai thác DLSTCĐ (như vườn vú sữa Khảo sát 20 khách du lịch và 20 cư dân địa Bơ Hồng cô Sáu, vườn nhãn và chôm chôm cô phương (người dân và chủ hộ làm DLSTCĐ). Năm Phước ). Khảo sát giúp làm rõ sự hài lòng của du khách Tài nguyên nhân văn của Cồn Sơn có vai đối với các hoạt động du lịch, đánh giá những trò quan trọng trong phát triển DLSTCĐ. Văn 65
2. Trịnh Chí Thâm, Trần Thị Mỹ Đức - Thực trạng phát triển du lịch sinh thái Dựa vào Hình 2, lượt khách đến Cồn Sơn 2019 đạt 5,35 tỷ đồng (tăng 11,6 lần so với năm năm 2019 đạt 31,42 nghìn lượt, tăng hơn 10 lần 2016). so với năm 2016. Trong giai đoạn 2016 - 2019, So sánh mối tương quan giữa số lượt khách Cồn Sơn đã đón hơn 76,2 nghìn lượt khách và doanh thu cho thấy, doanh thu tăng nhanh (khách nội địa chủ yếu đến từ các tỉnh miền Bắc, hơn (11,6 lần), trong khi số lượt du khách chỉ trong số đó khoảng 70% đến từ Hà Nội). tăng hơn 10 lần. Điều này thể hiện rằng mức chi Nguyên nhân do những năm gần đây, Cồn tiêu của du khách cho du lịch Cồn Sơn tăng qua Sơn đã có những thay đổi về sản phẩm du lịch các năm. và cải thiện chất lượng dịch vụ. Đồng thời, các b. Công tác quảng bá du lịch địa phương doanh nghiệp lữ hành bắt đầu liên kết với Cồn Một chủ vườn cho biết, từ năm 2016 đến nay, Sơn trong việc đẩy mạnh các chương trình việc quảng bá DLSTCĐ của Cồn Sơn còn rất quảng bá. Điều này giúp cho nhiều du khách tiếp hạn chế, gần như không có hoạt động nào đáng cận đến du lịch Cồn Sơn một cách dễ dàng hơn. kể. Một trong những biểu hiện của sự hạn chế về Hoạt động du lịch ở Cồn Sơn đem lại lợi công tác quảng bá du lịch địa phương này được nhuận đáng kể trong giai đoạn 2016 - 2019, minh chứng qua nguồn tiếp cận thông tin về du doanh thu năm 2016 dưới 0,5 tỉ đồng, đến năm lịch Cồn Sơn (Bảng 1). Bảng 1. Nguồn tiếp nhận thông tin về du lịch tại Cồn Sơn Nguồn thông tin Số lượt chọn (%) Website địa phương 3 15 Bạn bè, người thân 10 50 Công ty du lịch 2 10 Phương tiện truyền thông 13 65 Ấn phẩm hướng dẫn du lịch 1 5 Nguồn: Kết quả khảo sát, tháng 05/2020, n=20. Kết quả khảo sát ở Bảng 1 cho thấy, có đến thêm nhiều hoạt động du lịch mới, thân thiện với 50% du khách được khảo sát cho rằng họ biết môi trường, liên kết với các công ty lữ hành và đến du lịch nơi đây qua bạn bè và người thân. công ty điều hành du lịch để đưa Cồn Sơn đến Đặc biệt, 65% du khách tiếp cận thông tin du gần với du khách hơn, đặc biệt là khách quốc tế. lịch Cồn Sơn qua phương tiện truyền thông Các cơ quan chức năng quận Bình Thủy thường (mạng xã hội). Ngược lại, nguồn thông tin du xuyên trao đổi, hướng dẫn và tập huấn để giúp lịch được khách tiếp nhận qua ấn phẩm hướng người dân phát triển DLSTCĐ theo hướng thân dẫn du lịch, các công ty du lịch và website địa thiện và an toàn, đáp ứng nhu cầu của du khách. phương lại rất hạn chế (lần lượt 5%, 10% và c. Nhân lực ngành du lịch 15%). Điều này cho thấy, cả chính quyền địa Theo thống kê của Ban điều hành Câu lạc bộ phương và hộ dân làm du lịch cần quan tâm Liên Thế hệ, Cồn Sơn có 30 nhân viên phục vụ nhiều hơn về việc quảng bá dịch vụ và sản phẩm du lịch, trong đó có 4 người thành thạo tiếng du lịch, đặc biệt là qua các kênh thông tin chính Anh và tiếng Hàn, 5 người thành thạo tiếng Pháp thống và phù hợp với thị hiếu của du khách. (tất cả họ đều là thuyết minh viên). Các nhân lực Hiện nay, du lịch Cồn Sơn đang từng bước của Ban điều hành và quản lí được đánh giá là được cải thiện về công tác quảng bá và tổ chức có thái độ thân thiện, trách nhiệm với công việc. 67
3. Trịnh Chí Thâm, Trần Thị Mỹ Đức - Thực trạng phát triển du lịch sinh thái Kết quả khảo sát 20 du khách cho thấy, đa số Đối với hoạt động đờn ca tài tử, cần có sự đổi khách du lịch hài lòng và rất hài lòng đối với các mới và biến tấu về hình thức, vì nhiều du khách hoạt động DLSTCĐ Cồn Sơn. Trong đó, dự tiệc có sự khác nhau về văn hóa sẽ khó cảm nhận và bánh dân gian, trải nghiệm làm bánh và tham hòa nhập với loại hình nghệ thuật truyền thống quan các vườn trái cây là những hoạt động tham này. quan, trải nghiệm tại cộng đồng được nhiều du Tham quan bè cá và tát mương bắt cá (đạt khách đánh giá cao (điểm trung bình lần lượt là 4,05/5,00 điểm) là hai hoạt động có ít du khách 4,35, 4,35 và 4,10). cảm thấy hài lòng nhất. Khi được yêu cầu giải Lý giải cho điều này có thể hiểu rằng ẩm thực thích, nhiều du khách chia sẻ rằng, hoạt động luôn là yếu tố dễ thu hút du khách. Việc trải tham quan bè cá không mới lạ và việc tát mương nghiệm và thưởng thức bánh dân gian, tham bắt cá dù thú vị nhưng việc tổ chức lại kém thu quan và thưởng thức trái cây vừa mang giá trị hút du khách. Một du khách cho biết “Trải ẩm thực, vừa hàm chứa trong nó nét đặc sắc của nghiệm bắt cá rất vui nhưng tôi có cảm nhận văn hóa địa phương. Một du khách cho biết “Tôi mọi thứ được bố trí sẵn nên không còn thú vị và chưa bao giờ được làm bánh như vậy. Việc này hào hứng lắm. Tôi nghĩ cần làm sao để khách du làm cho tôi cảm thấy rất thú vị và hào hứng. Hy lịch trải nghiệm hoạt động này một cách tự vọng tôi có dịp quay lại để có thể làm được nhiên nhất có thể”. những chiếc bánh đẹp hơn”. Theo kết quả nghiên cứu, những điều làm cho Ngoài ra, xem cá lóc bay và thưởng thức đờn du khách chưa thực sự hài lòng liên quan đến ca tài tử cũng được khách du lịch đánh giá cao tính chuyên nghiệp trong tổ chức và điều hành (có cùng điểm trung bình là 4,10/5,00 điểm). các hoạt động, tiếp cận nhu cầu mới của du Nhiều du khách cho rằng hoạt động xem cá lóc khách. Để các hoạt động DLSTCĐ ở Cồn Sơn bay khá thú vị và mới lạ nên họ cảm thấy thích phát triển nhanh và bền vững, những hạn chế thú khi tham quan. này cần được quan tâm và khắc phục. Tuy nhiên, có 5% du khách rất không hài 3.3. Những kết quả và các mặt hạn chế lòng về sự hấp dẫn của hoạt động xem cá lóc bay trong phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở (do ý tưởng này không lý thú và cách thức tiến Cồn Sơn hành, tổ chức thiếu chuyên nghiệp). Du khách 3.3.1. Những kết quả đạt được này cho biết “Mặc dù việc xem cá lóc bay khá - Thành lập được Câu lạc bộ Liên Thế hệ như vui nhưng ý tưởng này bị lặp lại đối với một số một tổ chức điều hành trực tiếp các hoạt động du điểm du lịch của vùng đồng bằng sông Cửu lịch của địa phương. Ngoài ra, Câu lạc bộ còn Long. Riêng Cần Thơ cũng có vài điểm du lịch chỉ đạo, tư vấn cho hộ làm du lịch những xu có tổ chức xem cá lóc bay như vậy. Bên cạnh đó, hướng phát triển du lịch mới, giúp cộng đồng việc tổ chức thiếu chuyên nghiệp nên không khí đáp ứng kịp thời và tốt hơn nhu cầu của thị ồn ào”. trường. Từ ý kiến của đáp viên cho thấy, Cồn Sơn cần - Bảo tồn được hệ sinh thái và môi trường tự có những dịch vụ và sản phẩm du lịch đặc thù, nhiên. Với cách phân cấp và phân công trong độc đáo. Bên cạnh đó, hoàn thiện hơn khâu tổ phát triển DLSTCĐ, mỗi hộ dân làm du lịch đều chức cũng rất cần thiết, giúp cải thiện sự hài lòng phải bảo tồn môi trường tự nhiên không chỉ trên của du khách. diện tích đất của họ mà còn của cả cồn đất này. 69
4. Trịnh Chí Thâm, Trần Thị Mỹ Đức - Thực trạng phát triển du lịch sinh thái liên kết với nhau trong phát triển dịch vụ du Khi được yêu cầu chia sẻ về những khó khăn lịch ở Cồn Sơn. và trở ngại trong phát triển DLSTCĐ tại Cồn 3.4. Một số yếu tố cản trở sự phát triển du Sơn, nhiều hộ dân làm du lịch cho rằng, có nhiều lịch sinh thái cộng đồng Cồn Sơn yếu tố ảnh hưởng, trong đó có 7 yếu tố cản trở được xem là tiêu biểu nhất (Hình 3). Hình 3. Những yếu tố cản trở sự phát triển du lịch sinh thái cộng đồng Cồn Sơn Nguồn: Kết quả khảo sát, tháng 05/2020, n = 20. Mặc dù có những lí giải khác nhau, nhưng tất cây tại vườn, thưởng thức ẩm thực địa phương, cả các hộ làm du lịch đều đưa ra được khá đầy tham gia tiệc bánh dân gian”. đủ căn cứ để bảo vệ quan điểm của mình. Ví dụ, Từ những điều phân tích trên, chính quyền một nhà vườn khẳng định rằng “Đa số khách du địa phương, các cơ quan chức năng cũng như lịch đến đây là nhờ bạn bè và người thân từng các cá nhân, tổ chức làm du lịch cần quan tâm đến chia sẻ lại thông tin”. Một nhà vườn khác đến việc hoạch định chính sách, định hướng cụ lại nhấn mạnh rằng “Vào mùa mưa, việc đi lại ở thể nhằm khai thác tối đa tiềm năng. Điều này cồn khá khó khăn, đây cũng là một trở ngại lớn giúp nâng cao thu nhập và ổn định cuộc sống ảnh hưởng đến quyết định của du khách đến với người dân, góp phần quảng bá nét đặc thù trong Cồn Sơn”. phát triển DLSTCĐ tại Cần Thơ. Ở góc nhìn của người quản lý du lịch Cồn 4. Kết luận và khuyến nghị Sơn, một ý kiến nhấn mạnh rằng “Do hoạt động Cồn Sơn có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát DLSTCĐ ở Cồn Sơn còn mang tính tự phát nên triển DLSTCĐ. Trong những năm gần đây, du sản phẩm du lịch khá giống nhau và thiếu độc lịch Cồn Sơn đã có nhiều thay đổi tích cực, đáo. Tư duy cá thể trong việc làm du lịch không lượng khách tăng hơn 10,0 lần và doanh thu du tạo ra được những lợi thế so sánh đặc biệt cho lịch tăng hơn 11,6 lần giai đoạn 2016 - 2019. du lịch địa phương này. Gần như nhà vườn nào Tuy vậy, việc phát triển DLSTCĐ nơi đây cũng có dịch vụ tham quan và thưởng thức trái còn nhiều trở ngại và chưa phát triển tương 71